Tahribatsız muayene nedir?

- Malzeme veya yapıyı incelerken fiziksel olarak zarar vermeden kusurları tespit etme yöntemleri.

Neden tahribatsız muayene tercih edilir?

- Parçanın veya yapının kullanım ömrünü etkilemeden kusurları tespit edebilme, maliyet ve zaman tasarrufu sağlama gibi avantajlar.

1. VT- Görsel Muayene

En temel görsel muayene yöntemidir. İnsan gözü kullanılarak yapılan muayenedir. Genellikle yüzey kusurlarının, çatlakların ve diğer görsel kusurların tespitinde kullanılır.

Tahribatsız muayene yöntemleri arasında görsel muayene yöntemleri oldukça önemlidir. İşte görsel muayene yöntemlerinin birkaç örneği:

1. Endoskopi: Boru hatları, motor silindirleri, tanklar gibi dar ve ulaşılmaz alanlarda görsel muayene yapmak için kullanılan bir yöntemdir. Bir kamera ve ışık kaynağı içeren esnek bir endoskop kullanılarak iç kısımların görüntülenmesi sağlanır.

2. Mikroskopi-Makroskopi: Mikroskop altında yapılan muayenedir. Mikroskoplar kullanılarak malzeme yüzeylerinin ve yapılarının çok küçük detayları incelenebilir.

3. Termografi: Isı görüntüleme tekniği kullanılarak yapılan muayenedir. Isı dağılımındaki değişikliklerin belirlenmesiyle, malzeme yüzeyindeki kusurlar ve diğer anormallikler tespit edilebilir.

4. Yüzey Kusur Muayenesi: Bu, malzeme yüzeylerinin görsel olarak incelenmesidir. Özel aydınlatma ve görsel muayene ekipmanları kullanılarak, yüzeydeki çatlaklar, gözenekler, delikler ve diğer kusurlar tespit edilebilir.

Bu görsel muayene teknikleri, malzeme ve yapıların görünür yüzeylerindeki kusurları tespit etmek için yaygın olarak kullanılır. Ancak, daha derin kusurları tespit etmek için diğer tahribatsız muayene yöntemleriyle birlikte kullanılabilirler.

2. MT-Manyetik Parçacık Muayenesi

Manyetik parçacık testi, metal parçalardaki yüzey ve yakın yüzey kusurlarını tespit etmek için kullanılan bir tahribatsız muayene yöntemidir. İşte manyetik parçacık testi için yaygın olarak kullanılan teknikler:

1. Kuru Yöntem (Dry Method): Bu yöntemde, test edilen parçanın yüzeyine manyetik bir alan uygulanır. Ardından, parçanın yüzeyine demir tozları veya partiküller serpilir. Kusurlu bölgelerdeki manyetik alanlar, partiküllerin yer değiştirmesine veya bir araya gelmesine neden olarak kusurların belirlenmesini sağlar.

2. Islak Yöntem (Wet Method): Islak yöntemde, parçanın yüzeyine manyetik bir alan uygulanır ve ardından su veya özel bir sıvı içeren bir taşıyıcı uygulanır. Sıvı, manyetik partiküllerin yüzeydeki kusurlara yoğunlaşmasını sağlar, böylece kusurlar daha belirgin hale gelir.

3. Prod Yöntemi (Spark Test): Bu yöntemde, test edilen parçanın yüzeyine elektrik akımı uygulanır. Akımın uygulandığı bölgelerdeki manyetik alanlar, metal partiküllerin yüzeyden kopmasına ve kıvılcımların oluşmasına neden olur. Kusurlu bölgelerde, kıvılcım yoğunluğu artar ve kusurlar daha belirgin hale gelir.

4. Karşı Akım Yöntemi (Reversal Method): Bu yöntemde, manyetik alanın yönü sürekli olarak değiştirilir. Bu, yüzeydeki kusurların daha iyi tespit edilmesini sağlar çünkü kusurlu bölgelerdeki manyetik akı hatları daha belirgin hale gelir.

Bu teknikler, manyetik parçacık testi sırasında kusurları tespit etmek için kullanılan yaygın yöntemlerdir. Her bir teknik, belirli uygulama gereksinimlerine ve parça özelliklerine göre seçilir ve uygulanır.

3. PT-Sıvı Penetrant Muayenesi

Penetrant testi (sıvı penetrant muayenesi), yüzey kusurlarını tespit etmek için kullanılan bir tahribatsız muayene yöntemidir. İşte penetrant testi için yaygın olarak kullanılan teknikler:

1. Sprey Yöntemi (Spray Method): Bu yöntemde, test edilen parçanın yüzeyine penetrant sprey uygulanır. Penetrant, parçanın yüzeyindeki kusurlara nüfuz eder. Daha sonra fazla penetrant yüzeyden temizlenir ve geliştirici uygulanır. Kusurlar, geliştirici ile temas halindeki penetrant tarafından emilerek görünür hale gelir.

2. Daldırma Yöntemi (Immersion Method): Bu yöntemde, test edilen parça penetrant içinde daldırılır. Penetrant, parçanın yüzeyindeki kusurlara nüfuz eder. Daha sonra parça, fazla penetrantı temizlemek için bir solvent tankına daldırılır ve geliştirici uygulanır. Kusurlar, geliştirici ile temas halindeki penetrant tarafından emilerek görünür hale gelir.

3. Püskürtme Yöntemi (Brushing Method): Bu yöntemde, penetrant fırça veya püskürtme cihazı ile test edilen parçanın yüzeyine uygulanır. Penetrant, kusurlara nüfuz eder ve belirli bir süre bekletilir. Daha sonra fazla penetrant yüzeyden temizlenir ve geliştirici uygulanır. Kusurlar, geliştirici ile temas halindeki penetrant tarafından emilerek görünür hale gelir.

4. Emme Yöntemi (Capillary Method): Bu yöntemde, penetrant, parçanın yüzeyine uygulanır ve kusurların bulunduğu bölgelerdeki kılcal boşluklara doğal olarak emilir. Daha sonra fazla penetrant yüzeyden temizlenir ve geliştirici uygulanır. Kusurlar, geliştirici ile temas halindeki penetrant tarafından emilerek görünür hale gelir.

Bu teknikler, penetrant testi sırasında kusurları tespit etmek için kullanılan yaygın yöntemlerdir. Her bir teknik, belirli uygulama gereksinimlerine ve parça özelliklerine göre seçilir ve uygulanır.

4. UT-Ultrasonik Muayene

Ultrasonik muayene, malzeme içindeki kusurları tespit etmek için yüksek frekanslı ses dalgalarının kullanıldığı bir tahribatsız muayene yöntemidir. İşte ultrasonik muayene için yaygın olarak kullanılan teknikler:

1. Pulse-Echo Tekniği: Bu yöntemde, bir ultrasonik verici (transdüser) kullanılarak ses dalgaları malzeme içine gönderilir. Dalgalar, malzeme içinde seyahat ederken, içindeki kusurlar veya arayüzeylerden yansır. Bu yansımalar, transdüser tarafından alınır ve bir ekranda görüntülenir. Bu yöntem, malzeme kalınlığının ölçülmesi ve yüzey altındaki kusurların tespiti için yaygın olarak kullanılır.

2. Through-Transmission Tekniği: Bu teknikte, ultrasonik dalgalar bir tarafından gönderilir ve diğer tarafında bir alıcı tarafından alınır. Malzeme içinden geçen dalgaların azalması veya değişmesi, malzemenin kalitesini ve homojenliğini değerlendirmek için kullanılır.

3. Phased Array Tekniği: Bu yöntemde, bir dizi transdüser, kontrol edilebilir bir şekilde ses dalgalarını malzeme içine gönderir. Bu, dalgaların farklı açılarda yayılmasını sağlar, böylece kusurların farklı açılardan görüntülenmesine olanak tanır. Bu teknik, karmaşık geometrilere sahip parçalarda ve çoklu kusurların tespitinde kullanılır.

4. Time-of-Flight Diffraction (TOFD) Tekniği: Bu yöntemde, ses dalgaları malzeme içinde seyahat ederken, kusurların yanı sıra malzemenin içindeki arayüzeylerden de difrakte olur. Bu difraksiyon sinyalleri, kusurların tespiti ve boyutunun belirlenmesi için kullanılır.

5. Shear Wave Tekniği: Bu yöntemde, yanal (shear) dalgaları kullanılarak malzeme içindeki kusurlar tespit edilir. Shear dalgaları, daha derin kusurları tespit etmek için kullanılır ve genellikle yüksek sıcaklık veya yüksek kalınlık gibi zorlu ortamlarda kullanılır.

Bu teknikler, ultrasonik muayene sırasında kusurları tespit etmek ve malzeme kalitesini değerlendirmek için kullanılan yaygın yöntemlerdir. Her bir teknik, belirli uygulama gereksinimlerine ve parça özelliklerine göre seçilir ve uygulanır.

5. RT-Radyografik Muayene

Radyografik muayene, malzeme içindeki kusurları tespit etmek için X-ışınları veya gama ışınları kullanılarak yapılan bir tahribatsız muayene yöntemidir. İşte radyografik muayene için yaygın olarak kullanılan teknikler:

1. Film Radyografisi (Conventional Radiography): Bu teknikte, test edilen parçanın bir X-ışın veya gama ışını kaynağına maruz bırakılır. Işınlardan geçen kısım, bir film veya dijital dedektör tarafından yakalanır. Kusurlar veya yoğunluk değişiklikleri, film üzerinde görüntülenir. Film radyografisi, metal, beton gibi yoğun malzemelerdeki iç kusurları tespit etmek için yaygın olarak kullanılır.

2. Dijital Radyografi (Digital Radiography): Bu yöntemde, X-ışınları veya gama ışınları kullanılarak test edilen parçanın bir dijital dedektöre veya görüntü sensörüne maruz bırakılır. Sensör, ışınların geçtiği kısımların yoğunluğunu ölçer ve bu bilgiler bir bilgisayara aktarılır. Kusurlar veya yoğunluk değişiklikleri, dijital görüntüleme yazılımı kullanılarak analiz edilir.

3. Kompüterli Radyografi (Computed Radiography - CR): Bu teknikte, test edilen parçanın bir X-ışın veya gama ışını kaynağına maruz bırakılır ve ardından bir fosfor plakaya veya radyografik film yerine kullanılan bir radyografik plakaya yerleştirilir. Plaka, ışınların geçtiği kısımların yoğunluğunu ölçer. Sonra, plaka bir tarama cihazı kullanılarak taranır ve bilgisayar tarafından dijital bir görüntü oluşturulur. Bu görüntü, kusurların belirlenmesi ve analiz edilmesi için kullanılır.

4. Dijital Radyoskopi (Digital Radioscopy): Bu yöntemde, hareketli veya karmaşık parçaların X-ışınları veya gama ışınları ile taranması sağlanır. Daha sonra, bu görüntüler bir bilgisayar ekranında gerçek zamanlı olarak izlenebilir ve analiz edilebilir. Bu teknik, kaynak kalitesinin kontrolü gibi süreçlerde yaygın olarak kullanılır.

Bu teknikler, radyografik muayene sırasında kusurları tespit etmek ve malzeme kalitesini değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir. Her bir teknik, belirli uygulama gereksinimlerine ve parça özelliklerine göre seçilir ve uygulanır.

6. Edyy Current-Elektromanyetik Yöntemler

Eddy current muayenesi, elektrik akımının indüksiyon prensibini kullanarak metal yüzeylerdeki kusurları tespit etmek için kullanılan bir tahribatsız muayene yöntemidir. İşte eddy current muayenesi için yaygın olarak kullanılan teknikler:

1. Standart Probe Tekniği: Bu teknikte, bir prob metal yüzeye temas ettirilir ve prob üzerinden yüksek frekanslı bir alternatif akım uygulanır. Metal yüzeydeki elektriksel iletkenlik veya manyetik özelliklerdeki değişiklikler, kusurların varlığına işaret eden bir sinyal üretir.

2. Array Probe Tekniği: Bu yöntemde, bir dizi prob kullanılır ve bu prob dizisi parçanın yüzeyine yerleştirilir. Her bir prob, farklı bir alanda çalışır ve bu şekilde geniş bir alan taranabilir. Array probe teknikleri, daha hızlı tarama ve daha geniş kapsam sağlar.

3. Rotary Probe Tekniği: Bu teknikte, bir döner prob kullanılır ve bu prob parçanın yüzeyine yakın bir mesafede döner. Dönen prob, parçanın yüzeyindeki kusurları tespit etmek için geniş bir alanı tarar. Bu teknik, silindirik veya dairesel parçaların muayenesi için uygundur.

4. Remote Field Tekniği: Bu yöntem, probun parçanın yüzeyine temas etmeden birkaç milimetre uzaklıktan çalışmasını sağlar. Bu şekilde, yüzeyden hemen altında bulunan kusurlar tespit edilebilir. Bu teknik, yüzeydeki kaplamaların altındaki kusurları tespit etmek için kullanılır.

5. Pulsed Eddy Current Tekniği: Bu teknik, darbe şeklindeki eddy current sinyalleri kullanır. Darbeli sinyaller, parçanın içine daha derin nüfuz edebilir ve daha derin kusurları tespit etmek için kullanılabilir.

Bu teknikler, eddy current muayenesi sırasında kusurları tespit etmek ve malzeme kalitesini değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir. Her bir teknik, belirli uygulama gereksinimlerine ve parça özelliklerine göre seçilir ve uygulanır.

7. Akustik Yöntemler

Akustik test, malzeme veya yapı içindeki kusurları tespit etmek için ses dalgalarının kullanıldığı bir tahribatsız muayene yöntemidir. İşte akustik test için yaygın olarak kullanılan teknikler:

1. Ultrasonik Test (Ultrasonic Testing - UT): UT, yüksek frekanslı ses dalgalarının kullanıldığı bir akustik test yöntemidir. Ses dalgaları test edilen malzeme içine gönderilir ve malzeme içinde seyahat ederken kusurlar veya diğer anormalliklerden yansır. Bu yansımalar, transdüserler tarafından algılanır ve bir görüntüleme cihazı veya yazılım aracılığıyla görüntülenir. UT, genellikle metal parçaların kusurlarını tespit etmek için kullanılır.

2. Akustik Emisyon Testi (Acoustic Emission Testing - AE): AE, malzeme içinde oluşan mikro çatlaklar, gözenekler veya diğer deformasyonlar sırasında yayılan akustik sinyallerin tespit edilmesine dayanan bir akustik test yöntemidir. Test sırasında, bir veya birden fazla sensör malzeme üzerinde konumlandırılır ve malzeme üzerindeki değişikliklerin akustik sinyallerini algılar. Bu sinyaller, kusurların varlığını veya gelişimini belirlemek için analiz edilir.

3. İletim Akustik Test (Guided Wave Testing - GW): GW, boru hatları, boru hatları ve diğer uzunlamasına yapılar gibi yapısal bileşenlerin taraması için kullanılan bir akustik test yöntemidir. Ses dalgaları, malzeme boyunca veya boru hattı boyunca gönderilir ve malzeme içinde seyahat ederken kusurlar veya diğer anormalliklerden yansır. Bu yöntem, büyük alanları hızlı bir şekilde taramak için kullanılır.

4. Yüzey Akustik Dalga Testi (Surface Acoustic Wave Testing - SAW): SAW, malzeme yüzeyindeki kusurları tespit etmek için kullanılan bir akustik test yöntemidir. Yüzey akustik dalgaları, malzeme yüzeyinde yayılırken kusurlar veya diğer anormalliklerden yansır. Bu yansımalar, test cihazı tarafından algılanır ve analiz edilir.

Bu teknikler, akustik test sırasında kusurları tespit etmek ve malzeme kalitesini değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan yöntemlerdir. Her bir teknik, belirli uygulama gereksinimlerine ve parça özelliklerine göre seçilir ve uygulanır.

8. Optik Yöntemler

Optik test, görsel inceleme ve optik özelliklerin değerlendirilmesi yoluyla malzeme veya bileşenlerin durumunu belirlemek için kullanılan bir tahribatsız muayene yöntemidir. İşte optik test için yaygın olarak kullanılan teknikler:

1. Görsel Muayene (Visual Inspection): Bu, en temel optik muayene yöntemidir. İnsan gözü ve uygun aydınlatma kullanılarak malzeme veya bileşenlerin yüzeylerinin ve geometrik özelliklerinin incelenmesini içerir. Görsel muayene, yüzey kusurlarının, çatlakların, deliklerin ve diğer görsel kusurların tespit edilmesi için yaygın olarak kullanılır.

2. Mikroskopi (Microscopy): Bu yöntemde, optik veya elektron mikroskopları kullanılarak malzemenin mikro yapıları incelenir. Bu, çok küçük kusurların veya yapısal anormalliklerin tespit edilmesini sağlar.

3. Endoskopi (Endoscopy): Bu yöntem, dar veya ulaşılmaz alanlarda görsel muayene yapmak için kullanılır. Uzun ve esnek bir kamera ve ışık kaynağı içeren endoskop, malzemenin iç kısımlarını görüntülemek için kullanılır.

4. Termografi (Thermography): Bu yöntemde, malzeme veya bileşenlerin yüzey sıcaklıkları termal kameralar veya termal görüntüleme sistemleri kullanılarak ölçülür. Sıcaklık farklılıkları, iç kusurların veya yapısal anormalliklerin tespit edilmesini sağlar.

5. Spektroskopi (Spectroscopy): Bu yöntemde, malzemenin ışık veya elektromanyetik radyasyon ile etkileşimi incelenir. Spektral analiz, malzemenin bileşimi, yapısal özellikleri veya kimyasal reaksiyonları hakkında bilgi sağlar.

Bu teknikler, optik test sırasında malzeme veya bileşenlerin durumunu değerlendirmek ve kusurları tespit etmek için kullanılan yaygın yöntemlerdir. Her bir teknik, belirli uygulama gereksinimlerine ve muayene amaçlarına göre seçilir ve uygulanır.

- Tahribatsız muayene yöntemlerinin geniş kullanım alanları ve önemi.
- Doğru yöntemin seçilmesi ve uygulanmasının kritik önemi.

Görüşmeye Başla
Merhaba 👋
Nasıl Yardımcı Olabilirim?